Jakie hasło zaczyna pojawiać się wśród ósmoklasistów najczęściej? EGZAMIN. Na razie wszyscy mają na myśli próbny, który odbędzie się 7, 8 i 9 marca, lecz i ten właściwy jest nieunikniony.
W gabinecie języka polskiego, w sali 24, zawisła specjalna tablica, na której odliczamy czas do 23 maja 2023 – Egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego. Oprócz swoistego kalendarza, umieszczane na niej będą istotne zagadnienia dotyczące tego ważnego dla młodzieży wydarzenia. Zaczęłam od wymagań egzaminacyjnych – uczniowie otrzymali także ich wydrukowaną wersję. Opracowałam je na podstawie „WYMAGAŃ EGZAMINACYJNYCH DLA EGZAMINU ÓSMOKLASISTY PRZEPROWADZANEGO W ROKU SZKOLNYM 2022/2023 I 2023/2024 (https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_OSMOKLASISTY/2023/komunikaty/D20221591.pdf). Aby treść była bardziej przejrzysta i miała praktyczne zastosowanie, umieściłam ją w formie tabeli, dodając rubryki „Umiem” oraz „Muszę powtórzyć”. Jako następne na tablicy pojawią się lektury, najważniejsze treści z gramatyki, nauki o języku, teorii literatury, formy wypowiedzi pisemnej… Krótko mówiąc: to, co każdy ósmoklasista wiedzieć z języka polskiego powinien.
Moim celem nie jest „straszenie” uczniów liczbą dni, które pozostały do egzaminu, ale uświadomienie im, że jest jeszcze czas na powtórki, powrót do trudniejszych zagadnień i… zadawanie pytań nauczycielom. To jest ten moment, w którym można dokonać samooceny, przeanalizować stan swojej wiedzy i zgłębić niektóre treści. W tym właśnie staram się pomóc ósmoklasistom, a tablica to tylko element wizualizacji, namiastka „tekstu ikonicznego” – to też warto powtórzyć.
D. Halas
WYMAGANIA NA EGZAMIN ÓSMOKLASISTY Z JĘZYKA POLSKIEGO
W ROKU 2023 i 2024
oprac. D. Halas
| Lp. | Pojęcia/zagadnienia Uczeń: | Umiem | Muszę powtórzyć |
| | Rozpoznaje rodzaje literackie: epika, liryka, dramat; |
|
|
| | Rozróżnia gatunki epiki, liryki, dramatu, w tym: opowiadanie, powieść, baśń, legendę, mit, komedię, fraszkę, tren, balladę, tragedię - i wymienia ich podstawowe cechy; |
|
|
| | Rozpoznaje wiersz, przysłowie, komiks; |
|
|
| | Wskazuje elementy dramatu (rodzaj): akt, scenę, tekst główny, didaskalia, monolog, dialog; |
|
|
| | Rozpoznaje w tekście literackim: porównanie, przenośnię, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, neologizm, inwokację, symbol, alegorię i określa ich funkcje; |
|
|
| | Rozpoznaje: wers, zwrotkę (strofę), rym, rytm, refren; odróżnia wiersz rymowany i nierymowany (biały); |
|
|
| | Zna pojęcie komizmu, rozpoznaje jego rodzaje w tekstach oraz określa ich funkcje; |
|
|
| | Zna pojęcie ironii, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej funkcje; |
|
|
| | Identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, literacki, reklamowy; |
|
|
| | Rozpoznaje gatunki dziennikarskie: wywiad, artykuł i określa ich podstawowe cechy; |
|
|
| | Rozpoznaje w wypowiedziach podstawowe części mowy (rzeczownik, czasownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik) |
|
|
| | Rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, osób, czasów i rodzajów gramatycznych; |
|
|
| | Poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki; |
|
|
| | Rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedziach (podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka, okolicznik); |
|
|
| | Rozróżnia i poprawnie zapisuje zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące; |
|
|
| | Przekształca zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, a także zdania w równoważniki zdań i odwrotnie; |
|
|
| | Rozpoznaje wyraz podstawowy i wyraz pochodny; rozumie pojęcie podstawy słowotwórczej; w wyrazie pochodnym wskazuje temat słowotwórczy i formant, wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, rozumie realne i słowotwórcze znaczenie wyrazu, rozpoznaje rodzinę wyrazów, łączy wyrazy pokrewne, wskazuje rdzeń; |
|
|
| | Zna zasady tworzenia wyrazów złożonych; |
|
|
| | Rozpoznaje imiesłowy, rozumie zasady ich tworzenia i odmiany, poprawnie stosuje imiesłowowy równoważnik zdania i rozumie jego funkcje; przekształca go na zdanie złożone i odwrotnie; |
|
|
| | Rozpoznaje w tekście zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte, pojedyncze i złożone (współrzędnie i podrzędnie), równoważniki zdań, rozróżnia wypowiedzenia wielokrotnie złożone - i rozumie ich funkcje; |
|
|
| | Odróżnia mowę zależną i niezależną, przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie; |
|
|
| | Rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu (np. terminy naukowe, archaizmy, kolokwializmy) - określa jego funkcje w tekście; |
|
|
| | Rozpoznaje nazwy osobowe i miejscowe, używa poprawnych form gramatycznych imion, nazwisk, nazw miejscowych i nazw mieszkańców; |
|
|
| | Zna sposoby wzbogacania słownictwa (np. synonimy, antonimy, homonimy, zapożyczenia); |
|
|
| | Rozróżnia treść i zakres znaczeniowy wyrazu; |
|
|
| | Rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje styl potoczny, urzędowy, artystyczny, naukowy, publicystyczny. |
|
|
| | Wykorzystuje wiedzę o wymianie głosek w wyrazach pokrewnych oraz w tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych; |
|
|
| | Wykorzystuje wiedzę o różnicach w pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych (procesy fonetyczne); |
|
|
| | Zna zasady pisowni wyrazów nieodmiennych i pisowni partykuły "nie" z różnymi częściami mowy; |
|
|
| | Zna zasady pisania nazw własnych i nazw pospolitych; |
|
|
| | Poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, przecinka, znaku zapytania, cudzysłowu, dwukropka, nawiasu, znaku wykrzyknika; |
|
|
| | Tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych:
|
|
|
| | Rozpoznaje manipulację językową i przeciwstawia jej zasady etyki wypowiedzi. |
|
|
| | Lektury obowiązkowe na egzaminie ósmoklasisty w 2023 r. i 2024 r.: 1) Charles Dickens, Opowieść wigilijna; 2) Aleksander Fredro, Zemsta; 3) Jan Kochanowski, wybór fraszek i trenów, w tym tren VII i VIII; 4) Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec; 5) Adam Mickiewicz: Reduta Ordona, Śmierć Pułkownika, Świtezianka, Dziady część II, Pan Tadeusz (całość); 6) Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę; 7) Henryk Sienkiewicz: Quo vadis, Latarnik; 8) Juliusz Słowacki, Balladyna; 9) wiersze wybranych poetów. |
|
|
